جام جم/فرهنگی/ 19 دی 97
گفت‌وگوی جام جم آنلاین با محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه‌های کشور؛ صنعت موزه ایران پس از انقلاب رو به رشد رفت، با مبحثی به نام «موزه غیردولتی» گره خورد و با افزایش تعداد موزه‌ها مواجه شد. درآمدها بیشتر و تبادل فرهنگی با کشورهای دیگر آغاز شد.
هر یک از دستاوردهای فرهنگی ایران درزمینهٔ موزه‌ها پس از انقلاب را می‌توان به‌صورت جداگانه توضیح داد.
محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه‌های کشور در این رابطه به جام جم آنلاین گفت: قبل از اینکه به بحث موزه‌های خصوصی و تلاش برای گسترش فرهنگ، تمدن و هنر کشور بپردازم باید به نکته مهمتر یعنی تلاش فرهنگی موزه‌های ایران در خارج از کشور اشاره‌کنم.
وی عنوان کرد: در سال‌های بعد از انقلاب و به‌خصوص سال‌های اخیر، نمایشگاههای متعددی را در کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی برگزار کردهایم.
مدیرکل امور موزه‌های کشور افزود: این نمایشگاهها کمک می‌کند تا مردم جهان به‌صورت مستقیم با مظاهر فرهنگی و تمدنی ما از نزدیک آشنا بشوند. حُسن انتقال داشتههای فرهنگی در اینگونه از فعالیتها این است که تفسیر محسوب نمیشود. مثلاً وقتی مردم کتیبهای مربوط به سه هزار سال پیش را میبینند ، دیگر به‌یقین می‌رسند که مردم ایران از سه هزار سال پیش دانش نگارش و تمدن داشته‌اند.
کارگر در ادامه گفت: مراجعهکنندگان خارجی وقتی به متن کتیبهها مراجعه میکنند با جهانبینی و ایدئولوژی مردم ایران و نگاهشان به صلح و صدها مقوله انسانی دیگر آشنا می‌شوند. آگاهی و باورپذیری در همه مردم با این حرکات به وجود می‌آید.
این مقام مسئول بیان داشت: دستاوردهای جامعه ایرانی در حوزه‌های صنعت ، سفال، فلز، معماری، بافته‌ها و تمامی هنرها دیده می‌شود و مردم کشورهای دیگر به این باور می‌رسند که نقش ایرانی‌ها در ایجاد تمدن بشری به چه میزان بوده است و قطعاً این آگاهی موجب تغییر نگاه آنها به موضوعی مثل ایران می‌شود.
وی گفت: با همه تلاشهای سیاسی که با اغراض مختلف صورت میگیرد تا بر اساس آن چهره واقعی ایران و فرهنگ و تمدنش مشخص نشود، این نمایشگاهها به معرفی فرهنگ و تمدن ما کمک و پنجره جدیدی را رو به مردم دنیا باز می‌کند. مردم از طریق این پنجره ، تاریخ ایران را میبینند و جایگاه فرهنگ و هنر مردم کشورمان مشخص می‌شود.
مدیرکل امور موزه‌های کشور اضافه کرد: دستاورد بسیار مهم دیگر این است که کشورهایی مثل فرانسه، کره جنوبی و یا کشورهایی در همسایگی خودمان مثل ارمنستان و یا سایر کشورها، آثار تمدنی خود را برای معرفی فرهنگ و تمدن خودشان به کشور ما میآورند.
وی ادامه داد: این اتفاق دارای چند دستاورد فرهنگی است؛ یک دستاورد بزرگ فرهنگی این است که ایران به استانداردهایی از موزه‌داری رسیده که میتواند محافظ بسیار خوبی برای بهترین و مهمترین آثاری باشد که در آن کشورها وجود دارد؛ چه ازلحاظ حفاظت فیزیکی و چه ازلحاظ حفاظت شیمیایی. این اتفاق باعث شکلگیری یک تعامل بسیار گسترده فرهنگی بین ایران و سایر کشورها می‌شود.
کارگر یادآور شد: برخلاف اینکه تلاشهای زیادی که در راستای منزوی کردن ایران صورت میگیرد ، صنعت موزه‌داری باعث شده تا ایران نشان دهد کاملاً در حوزه‌های فرهنگی بسیار پرتلاش است و ارتباط تنگاتنگی با دیگر کشورها دارد. مباحث سیاسی نمیتواند جلوی گفتوگو و تبادل فرهنگی ایران با دیگر کشورها را بگیرد.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: دستاورد دیگر موزه صنعت این است که مردم کشور میتوانند بافرهنگ و تمدن ایران و دیگر جوامع بیشتر آشنا شوند.
از موفقیت مهم دیگر که در چند سال اخیر بسیار خودش را نشان داده است، استرداد اموال فرهنگی به شمار می‌رود. در طول هفت سال گذشته و در مقایسه با روند همین مسئله در دهههای گذشته دستاورد بسیار بزرگی را تجربه کردیم و موفق شدیم مجموعههای بسیار باارزشی را از سراسر دنیا به کشور خودمان مسترد کنیم.
کارگر اذعان داشت: باید به گسترش موزه‌ها در داخل کشور هم توجه کنیم. از دیدگاه آمار اگر بخواهم صحبت کنم باید بگویم که امروز 50 موزه غیردولتی در ایران وجود دارد که این آمار در کمتر از یک دهه گذشته به وجود آمده است. در شش ، هفت سال گذشته باسیاست و رویکردی که اداره کل موزه‌ها به این مسئله داشت، شاهد افزایش این موزه‌های غیردولتی شدیم.
وی افزود: امیدواریم تا سه سال آینده تعداد موزه‌ها را به عدد هزار برسانیم. باید به‌روزی برسیم که هزارمین موزه را افتتاح کنیم. این اتفاق بزرگی خواهد بود و رشد بسیار زیادی را درزمینهٔ فرهنگی نشان میدهد ؛ به‌گونه‌ای که درزمینهٔ گسترش موزه‌های خصوصی باوجود همه شرایط اقتصادی ما شاهد رشد 140 درصدی بودیم. این رویکرد افزایش موزه در جامعه ما به وجود آمده است و اکنون شاهد گسترش آن هستیم تا به فرهنگ، هنر و تمدن کشورمان کمک زیادی شود.
مدیرکل امور موزه‌های کشور تصریح کرد: زمانی به توسعه پایدار دست پیدا میکنیم که مردم ما نسبت به گذشته ، تاریخ، تحولات اجتماعی و سیاسی خودشان آگاهی کامل داشته باشند. مردم ما باید با مظاهر تمدنی کاملاً آشنا باشند و از دستاوردهای پدران ما در 11 هزار سال گذشته نیز اطلاع پیدا کنند. این دستاوردها به‌صورت مدون در تاریخ و فرهنگ ما شکل‌گرفته است.
کارگر در ادامه گفت: خشت را به‌عنوان آغاز مدنیت می‌دانیم و به‌هرحال نشانی از ساخت‌وساز به شمار می‌رود. خشت نشینی نماد این است که انسان از غارنشینی به سمت یکجا‌نشینی می‌رود. بسیاری از ملل نیز این را آغاز فرهنگ و تمدن میدانند. اما ما از 600 تا 800 هزار سال پیش هم آثاری در دست داریم که نشان میدهد در این سرزمین و در فلات ایران ، انسانهایی زندگی میکردهاند.
وی تأکید کرد: بحث 11 هزار سال از این منظر عنوان می‌شود که مردم باید با غنای تاریخی خودشان آشنا شوند. این آشنایی موجب عشق ورزیدن و ایجاد امید می‌شود و نتایج مثبتی به همراه دارد. ما این نتایج مثبت را در رابطه با توسعه پایدار می‌بینیم.
کارگر بیان داشت: اگر ما میخواهیم مردمی داشته باشیم که بیش‌ازحد عاشق فرهنگ و تمدنشان باشند باید آنها را با این زمینهها آشنا کنیم. موزه‌ها در این رابطه نقش بسیار بسزایی دارند. از سویی دیگر اعتقاددارم یکی از سرمایه‌های بزرگ ما میراث فرهنگی است. این موضوع باید در دیپلماسی فرهنگی ما کاملاً خودش را نشان بدهد. مثلاً وزیر خارجه ما وقتی به هرجایی از این دنیا سفر می‌کند ، همه‌کسانی که میزبان او هستند باید از این را مدنظر داشته باشند که او از سرزمینی می‌آید که 11 هزار سال تمدن دارد. ما باید این تمدن را به رخ بکشیم.
مدیرکل امور موزه‌های کشور در پایان گفت: اگر مردم در هزارههای گذشته این تاریخ ، هنر و تمدن را حفظ کرده‌اند قطعاً در هزارههای دیگر هم میتوانند قدرت حفظ آنها را داشته باشند. درواقع مردم دنیا باید مردم ایران را مترادف با 11 هزار سال تاریخ و تمدن بدانند. رویکرد به موضوع موزه‌ها باید بیشتر شود. ایرانی بودن یک افتخار بزرگ است و این درواقع چیزی به شمار می‌رود که موزه‌ها به ما می‌گویند.